RIZIKLARIMIZ NELERDİR?

Konu: RIZIKLARIMIZ NELERDİR? Çarş. Nis. 01, 2009 7:44 pm

Rızık insanın istifade ettiği şeylere denir. Bu bakımdan kişinin maaşı onun kazancıdır. Bu maaşından istifade ettiği kısım onun rızkıdır. Ayrıca rızık iki kısımdır. Rızkı hakiki ve rızkı mecazidir. Rızkı hakiki insanın yaşaması için gerekli olan her şeydir. Rızkı mecazi ise onsuz hayatımızı devam ettireceğimiz rızıktır.

Dünyaya gelen her varlık beslenmek ister. Nitekim Kuran-ı Kerim'de yaratma ile rızıklandırma birçok ayette birlikte geçmektedir. “Allah sizi yarattı ve rızıklandırdı.” (Rûm suresi 40).

İnsan; ana rahmine düşmesiyle rızkı kendisine gönderilmekte ve sonra da göbeği aracılığı ile beslenmektedir. Bütün canlıların da yaratılışlarına göre rızıkları kendilerine sevk olunmaktadır.

Kur'an-ı Kerim'in ana konuları; Allah, k â inat ve insanla ilgilidir. Büyük kitabımızda genel bir ifade ile, her canlının sudan yaratıldığı bildirilmiş (Enbiyâ 30), sonra insan hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Zümer sûresinin 6. ayetine göre Allah, cenini ana rahminde sıvı, ısı ve ışık geçirmeyen üç ayrı perde içinde halden hale, tavırdan tavıra değiştirmekte, geliştirmekte ve oluşumu tamamlandıktan sonra dünyaya getirmektedir. İnsan yavrusu, dünyaya gelir gelmez, annesinin göğüsleri birer süt musluğu halinde onu beklemektedir. Allah'ın ilhamıyla hemen annesinin göğüslerini emmekte, dünyanın en değerli besini olan anne sütü ile beslenmektedir. Zamanla büyüyüp, dişleri çıkmaya başladığında, besin maddeleri çeşitlenmekte, zevkleri artmaktadır. Ancak, acizliği ve ihtiyacı devam ettikçe, nerede bulunsa rızkı kendisine ulaştırılmaktadır.

Rızık, kader konusu ile ilgilidir. İnsanı eceli nasıl takip ederse, rızkı da öyle takip eder. “Allah Teâlanın rızık vermediği bir canlı yoktur” (Hûd 6).

İslâm bilginleri çalışıp kazanmayla ilgili “Kesp” ve üretim konusunu fıkıh ve İslâm hukuku kitaplarında incelemiş; rızık konusunu ise Akâid ve Kelâm kitaplarında işlemişlerdir. Bu bakımdan hiç kimse, “ezelde bana takdir edilen ne ise o elime geçecektir; çalışmama gerek yoktur,” diyemez. Elektriğin düğmesine dokunmadan lambalar yanmadığı gibi, kişi cüz î iradesini kullanmadan ezel î planda belirlenen nimetlere ulaşamaz. Zaten biz ezelde ne takdir edildiğini bilmiyoruz. Bildiğimiz bir şey varsa, o da usulune uygun çalışanın kazanacağıdır.

* Her müfessir, Bakara sûresinin 3. ayetinin yorumunda rızkın mahiyeti ile ilgili görüşlerini açıklamıştır. Özellikle Hamdi Yazır merhum da, kaynaklara dayanarak bu âyetin tefsirinde doyurucu bilgiler vermiştir. Buna göre, çocuklar anne babanın rızkı, anne baba da çocukların rızkıdır. Bu anlamda eşler de birbirinin rızıklarıdır.

Rızıkta faydalanma esastır. Bir insanın rızkı, onun malı ve mülkünden yalnız faydalandığı bölümdür. Rızık, bir insanın, bir canlının ihtiyacını karşılayan şeydir. Bir insanın çok fazla malı, mülkü olsa da, bundan ancak yiyip içerek, türlü ihtiyaçları için kullanarak ve Allah yolunda harcayarak değerlendirdikleri onun rızkıdır. Mal varlığının kalan kısmının kimin rızkı olacağını Allahtan başkası bilemez. Mutlu insan malını, mülkünü rızık derecesine yükseltebilendir. Nice varlıklı kimseler bulunmaktadır ki, bunların nasipleri, yani rızıkları sınırlıdır. Kazançları ile orantılı değildir. Ama bunu büyütmemelidir. Çünkü bu dünyanın ahireti de vardır. Ayrıca dünya imtihan dünyasıdır. Aynı fırsat eşitliğine sahip olan insanlar arasında da rızıkları bol ve kıt olanlar vardır ve bu derece derece her toplumda görülmektedir. Kur'an-ı Kerim, cennet rızıklarından da uzun uzadıya bahs etmektedir. Bir insanın âhirette ulaşacağı imkânları görmeden, dünyada onun zenginliğini yalnız eriştikleriyle ölçmek eksik bir değerlendirme olur.

İktisatçılar “ nedret ” ve “ vefret ” diye iki tabir üzerinde dururlar. Nedret, mal, mülk ve rızık kaynaklarının insanlığa yetmeyeceği, iddiasıdır. Hatta bir İngiliz iktisatçısı olan Malthus'a göre, yeryüzünde insan sayısı arttığı halde, besin kaynaklarında bir artış olmadığına göre, insanlık acından ölecek ve dünyanın sonu gelecektir. İki asır önceki bu kehânet boşa çıkmış ve gün geçtikçe besin kaynaklarında büyük artışlar olmuştur. İşte “vefret” de bu manadadır. Batılı meşhur iktisatçılardan olan Dr. Colin Clark'ın tesbitine göre, dünyanın besin kaynakları 28 milyar insanı rahat besleyebilecek durumdadır. Bu bakımdan aslında insanlık için bir kıtlık tehlikesi yoktur. Fakat insanların tembelliği, beceriksizliği, üretimde verimliliği artıramayışı belki bir kıtlık sebebi olabilir. Ama bu, kaynakların yetersizliğinden değil, insanların ihmalleri ve düşüncesizliklerinden ileri gelebilir. Şüphesiz bölüşüm adaletsizliğinin de giderilmesi gereklidir. Bu arada israf çılğınlığının da önüne geçilmesi gerekir. Üzücüdür ki, dünyada silahsızlanma gayretleri de sonuç vermedi. Bugün silaha yapılan harcamalar, açlık çeken insanlara dağıtılabilir. Bütün bunların yanında mali imkanların Allah yolunda harcanması da emrolunmaktadır. Zekat, kurban, sadaka ve sırasında ödünç verme bu emirler arasındadır.

Diğer taraftan insan rızkı madd î ve manevî olmak üzere iki kısma ayrılır. Ekmek, peynir, elbise, ayakkabı, saat, kalem, bilgisayar, iletişim araçları ve gözlük birer madd î rızık oldukları gibi, Allah, peygamber ve din sevgisi, iman ve ibadet sevgisi de birer manevi rızıktır. Vatan sevgisi, meslek sevgisi de şüphesiz manev î rızıklardan sayılır.

Kainatımızdaki renkler ve güzel kokular da manevi rızıklardandır. Allah bu nimetlerini fark etmemizi istiyor. Mesela er-Rahman sûresinin 12. ayetinde yapraklı taneler ve hoş kokulu bitkilerden; 76. ayetinde cennette yeşil yastıklar ve harikulade güzel döşeklerden bahsedilmektedir. Özel mülkiyetimizde olmasa bile, dağlar, denizler, gökyüzü, yeryüzündeki bahçeler, parklar ve ormanların manzaraları da duygulu ruhları doyuran manevi rızıklardır.

» 32 ve 54 farz nelerdir?
» Allah’ın sıfatları nelerdir?
» UNUTULAN SÜNNETLER NELERDİR?
» BİD'AT MEZHEPLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
» NAMAZIN FARZLARI NELERDİR?